Priorytety programowe OPZZ

Hasło obecnej kadencji Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych to „Polska potrzebuje wyższych płac”. Dobra koniunktura gospodarcza i poprawa kondycji finansów publicznych to najlepszy moment, aby przeprowadzić kompleksową reformę prawa podatkowego i zmienić politykę państwa w zakresie wynagrodzeń tak, aby w kolejnych latach wynagrodzenia rosły szybciej, a z efektów wzrostu gospodarczego mogli korzystać wszyscy obywatele.

Płaca w Polsce w wielu przypadkach przestała pełnić funkcję motywującą do podejmowania pracy. Mamy jeden z najniższych współczynników aktywizacji zawodowej dorosłych Polek i Polaków, który wynosi ok 63%. A przecież to pracujący wypracowują dochód narodowy.

To także dobry czas na dokonanie niezbędnych korekt na rynku pracy, których celem będzie likwidacja najbardziej patologicznych efektów istnienia w Polsce dualnego rynku pracy. Korzystnych dla pracowników zmian wymaga również polityka społeczna, także w zakresie zabezpieczenia społecznego, prawo pracy oraz prawo związkowe.

Rada Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, w oparciu o Program OPZZ na lata 2018-2022 przyjęty na IX Kongresie OPZZ, postulaty prezentowane podczas ogólnopolskiej manifestacji OPZZ w dn. 22 września 2018 roku w Warszawie oraz środowiska pracownicze, za najważniejsze do realizacji średniookresowej uznaje:

W zakresie polityki gospodarczej

Fundamenty finansów publicznych nie są zagrożone w dłuższym horyzoncie czasowym, a prognozy makroekonomiczne względnie optymistyczne, dlatego OPZZ domaga się od rządzących pilnej zmiany zasad kształtowania wynagrodzeń w gospodarce narodowej oraz wprowadzenia systemowych zmian w podatkach, które zmniejszą opodatkowanie pracy. Uważamy, że obecny, przywoływany przez pracodawców, deficyt pracowników na rynku pracy i niski poziom aktywności zawodowej osób w wieku produkcyjnym wymagają od rządu i przedsiębiorców zweryfikowania dotychczasowej polityki płacowej. Oczekiwanie to koresponduje z rządową Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR), która definiuje negatywne skutki oparcia konkurencyjności polskiej gospodarki o niskie koszty pracy i płace. Według analiz wielu ekspertów utrzymanie aktualnego tempa wzrostu wynagrodzeń w Polsce pozwoli na osiągnięcie unijnej średniej płacy za ok. 60 lat.

Rada OPZZ uznaje, że w ramach działań na rzecz wzrostu wynagrodzeń pracowników niezbędne jest podejście systemowe, poprzez łączne podjęcie:

• zdefiniowania nowego modelu kształtowania wzrostu wynagrodzeń u przedsiębiorców, który określiłby zasady prowadzenia negocjacji płacowych, w tym zobowiązywał stronę związkową i stronę pracodawców do podjęcia rozmów o wzroście płac w określonym terminie;
• wypracowania nowego mechanizmu wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, powiązanego ze wzrostem PKB lub średniej płacy;
• zrealizowania zapisu Pakietu Działań Antykryzysowych z 13 marca 2009 r., w którym strona rządowa zobowiązała się do zwiększenia płacy minimalnej do poziomu 50% płacy przeciętnej;
• lobbowania za wprowadzeniem europejskiej płacy minimalnej;
• ratyfikowania i właściwego implementowania przez Polskę konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 131 w sprawie płacy minimalnej;
• ratyfikowania i właściwego implementowania przez Polskę art. 4 ust 1. Europejskiej Karty Społecznej, który m.in. zobowiązuje do zapewnienia pracownikom wynagrodzenia zapewniającego godziwy poziom życia;
• zwaloryzowania wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę, które pozostaje niezmienione od 2003 roku (760 zł);
• wyłączenia wszystkich dodatków z wynagrodzenia minimalnego, które powinno stać się kategorią jednoskładnikową, wynagrodzeniem zasadniczym;
• ochrony stabilności wynagrodzeń pracowniczych poprzez ograniczenie wysokości uznaniowego składnika wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi;
• wyrównywania różnic między wynagrodzeniem kobiet i mężczyzn;
• wprowadzenia silniejszej progresji podatkowej poprzez wprowadzenie nowych stawek i progów podatkowych;
• przywrócenia stawek podatku VAT w wysokości 7% i 22%, podwyższonych w 2011 r. o1 %.;
• zmiany zasad ustalania kwoty wolnej od podatku;
• znacznego podwyższenia pracowniczych kosztów uzyskania przychodów;
• zlikwidowania 19% podatku liniowego PIT dla przedsiębiorców.

W zakresie polityki społecznej i zabezpieczenia społecznego

W obecnym, zreformowanym systemie emerytalnym wiek ma mniejsze znaczenie, a większą rolę odgrywa okres opłacania składek.Dlatego OPZZ dążyć będzie do wprowadzenia możliwości przechodzenia na emeryturę po 35 latach składkowych (kobieta) i 40 latach składkowych (mężczyzna). Proponowane przez OPZZ rozwiązanie stworzy silny bodziec do rejestrowanej aktywności zawodowej, a wraz z tym zwiększy przychody budżetu państwa.

Bardzo ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego dla osób pracujących w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Nie możemy pozwolić na to, aby ustawa o emeryturach pomostowych miała charakter wybiórczy i dyskryminujący. Niedopuszczalnym jest, aby część osób nie mogła skorzystać z prawa do emerytury pomostowej, pomimo tego, że odprowadzane są za te osoby składki na fundusz emerytur pomostowych. Również nie do zaakceptowania jest, aby prawo do tego świadczenia miały tylko osoby, które pracowały przed dniem 1 stycznia 1999 r., a te, które rozpoczęły pracę po 1 stycznia 1999 r. takiego prawa nie miały.

OPZZ obserwuje niepokojące zjawisko spadania z roku na rok stopy zastąpienia naszych emerytur. Szacuje się, że w stosunku do ludzi młodych, którzy wchodzą na rynek pracy spadnie ona do 28%. Tylko systemowe rozwiązania mogą zahamować ten trend, a jednym z nich jest ograniczenie deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez oskładkowanie wszystkich dochodów z pracy.

OPZZ z niepokojem obserwuje zjawisko pauperyzacji jednoosobowych gospodarstw emeryckich. Analiza rozwiązań występujących w innych krajach Unii Europejskiej prowadzi do wniosku, że w większości z nich dopuszcza się możliwość pobierania „własnego” świadczenia (emerytury lub renty) ze świadczeniem o charakterze rodzinnym (często zwanym „rentą wdowią”).Dlatego OPZZ proponuje, aby dla emeryckiej wdowy lub wdowca przysługiwało dodatkowo, co najmniej 25% emerytury zmarłego małżonka.

Tym samym, w zakresie polityki społecznej i zabezpieczenia społecznego OPZZ domaga się przede wszystkim:

• uzależnienia możliwości przechodzenia na emeryturę od okresu ubezpieczenia;
• nowelizację ustawy o emeryturach pomostowych, likwidującej wygasający charakter ustawy;
• oskładkowania wszystkich dochodów z pracy;
• podniesienia wysokości emerytur, poprzez zwiększenie o 25% emerytury zmarłego małżonka;
• obniżenie składki rentowej dla pracujących emerytów.

W zakresie polityki rynku pracy, praw pracy i prawa związkowego

Rynek pracy w Polsce cechuje segmentacja na lepszy i gorszy oraz skrajnie elastyczny rynek pracy i związana z tym niestabilność zatrudnienia. Rekordowy jest, na skalę europejską, poziom zatrudnienia terminowego, patologicznego zatrudnienienia poprzez agencje pracy tymczasowej, zmuszania do samozatrudnienia oraz poziom zatrudnienia na podstawie umów cywilno-prawnych (bez prawa do urlopu, zwolnienia lekarskiego, płatnych nadgodzin, ochrony w razie ciąży, czy – w przypadku umów o dzieło – bez ubezpieczenia społecznego).Nagminne jest nieprzestrzeganie przez zatrudniających przepisów prawa pracy. Tzw. peryferyjny rynek pracy dotyczy przede wszystkim osób młodych, a w ostatnim czasie także migrantów zarobkowych.Występuję zjawisko ubóstwa pracujących.

Polska znajduje się w czołówce najbardziej zapracowanych państw świata. Według danych statystycznych polscy pracownicy w 2017 roku spędzili w pracy aż 1895 godzin, czyli o wiele więcej niż w zdecydowanej większości krajów OECD. Warto w tym miejscu wskazać, że oficjalne statystyki krajowe czy międzynarodowe mogą nie oddawać rzeczywistego stanu rzeczy, gdyż w wielu zakładach pracy ewidencja czasu pracy jest prowadzona niezgodnie ze stanem faktycznym lub pracodawca w ogóle jej nie prowadzi.

Przy tak dużym wydłużeniu czasu pracy oraz występowaniu licznych negatywnych czynników w środowisku pracy, aktualny wymiar urlopu wypoczynkowego, który został ustalony w zupełnie innych uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych nie gwarantuje przywrócenia pracownikowi pełnej zdolności do pracy, nie zapewnia pełnej regeneracji sił pracownika po okresie wykonywania przez niego pracy i nie służy ochronie jego zdrowia. Poza negatywnym wpływem zbyt dużej liczby przepracowanych godzin na stan zdrowia pracownika, zaburzenie równowagi pomiędzy pracą a odpoczynkiem powoduje, iż spada efektywność i produktywność pracownika. Nie ulega zatem wątpliwości, że zagwarantowanie pracownikowi dłuższego urlopu wypoczynkowego wpłynie korzystnie na jego zdrowie i życie osobiste, a także wydajność w pracy.

Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta wprowadziła niesprawiedliwe zasady różnicujące pracowników na lepszych i gorszych i niepotrzebnie podzieliła społeczeństwo. Wątpliwe wydaje się również osiągnięcie zakładanych przez wnioskodawców celów. Należy zauważyć, iż sieci handlowe szybko dostosowały swój tryb pracy do nowych wymogów, w wyniku czego pracownicy niejednokrotnie są bardziej obciążeni pracą niż poprzednio. Jesteśmy świadkami powszechnych działań takich jak wydłużanie godzin otwarcia sklepów w piątki i soboty do późnych godzin nocnych oraz zmuszanie pracowników do przyjścia do pracy po północy z niedzieli na poniedziałek.W żaden sposób nowe regulacje nie poprawiły warunków i zasad wykonywania niedzielnej pracy przez osoby zatrudnione w innych branżach. Warto również pamiętać, iż w niedziele otwarte są między innymi: muzea, kina, baseny, restauracje czy kawiarnie.

Wobec powyższego Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, w zakresie polityki rynku pracy, prawa pracy i prawa związkowego, za najważniejsze do realizacji uznaje:

• ograniczenie patologii związanych z elastycznym rynkiem pracy i wzmocnienie prawnej ochrony zatrudnienia m.in. poprzez wprowadzenie obowiązku wskazania w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony (na okres co najmniej 6 miesięcy), przyczyny uzasadniającej jej wypowiedzenie;
• likwidację darmowych praktyk i staży, poprzez uznanie zasady obowiązku wynagradzania każdego rodzaju pracy;
• wydłużenie wymiaru urlopu wypoczynkowego do 32 dni;
• wprowadzenie do Kodeksu pracy zasady, iż pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej dwa razy na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy oraz wprowadzenie dodatku do wynagrodzenia pracownika, przysługującego za każdą godzinę pracy w niedzielę.